طراحی گرافیک و چاپ فیکانو لوگو،کاتالوگ،اوراق اداری،بسته بندی،تصویرسازی،کاراکتر، برندینگ
آشنایی با چاپ افست و ابعاد ماشین‌های چاپ
بعد از تکمیل طراحی گرافیکی، نوبت به آماده‌سازی آن برای چاپ می‌رسد. اما قبل از آن، آشنایی با انواع سیستم‌های چاپ، خصوصاً چاپ افست که رایج‌ترین روش چاپ حرفه‌ای در دنیاست، اهمیت زیادی دارد.
انواع سیستم‌های چاپ
سیستم‌های چاپ تنوع زیادی دارند؛ از چاپ‌های دستی سنتی گرفته تا روش‌هایی مانند چاپ سیلک، فلکسو، تامپو، لترپرس و چاپ دیجیتال. با این حال، دو سیستم پرکاربرد امروزی عبارتند از:
چاپ افست (Offset Printing)
چاپ دیجیتال (Digital Printing)
در این مطلب، تمرکز ما بر چاپ افست است.
چاپ افست چیست؟
چاپ افست یکی از رایج‌ترین روش‌های چاپ در تیراژ بالا است که کیفیت بالا و دقت رنگ را تضمین می‌کند. این سیستم بر پایه‌ی ترکیب چهار رنگ اصلی CMYK (سایان، مجنتا، زرد و مشکی) عمل می‌کند.
:small_blue_diamond: نکته مهم: برای چاپ افست، فایل طراحی باید حتماً در مد رنگی CMYK باشد، نه RGB. همچنین، تنظیم رنگ‌ها و کالیبره بودن مانیتور از اصول مهم در طراحی برای چاپ است.
در چاپ افست می‌توان کارهایی از تک‌رنگ تا ۱۰ رنگ را چاپ کرد. چاپ‌های بیش از چهار رنگ معمولاً شامل رنگ‌های اختصاصی (پنتون) یا عملیات چاپ پشت‌ورو و افکت‌هایی مانند ورنی هستند.
ساختار دستگاه‌های چاپ افست
ماشین‌های چاپ افست از چند برج رنگ تشکیل شده‌اند. هر برج مخصوص چاپ یک رنگ است و شامل بخش‌هایی مانند:
سیلندر زینک (Plate Cylinder)
غلطک‌های رنگ و آب
بلنکت و سیلندر فشار
برخی ماشین‌های افست (مثلاً مدل‌های رولند آمریکایی) دارای دو رنگ بر روی یک برج هستند. اما در دستگاه‌های تک‌رنگ، برای چاپ چهاررنگ باید فایل طراحی در چهار مرحله و با دقت تنظیم عبور داده شود که این روش دقت و کیفیت پایینی نسبت به چاپ هم‌زمان چهاررنگ دارد.
ابعاد کاغذ ماشین‌های چاپ افست
ماشین‌های افست در ابعاد مختلفی (از لحاظ ابعاد مفید چاپی) تولید می‌شوند که بسته به اندازه طرح و تیراژ کار، باید دستگاه مناسب انتخاب شود. در ادامه، پرکاربردترین آن‌ها را معرفی می‌کنیم:
- کوچک‌ترین دستگاه، ماشین نیم ورقی با ابعاد چاپ ۲۵×۳۵ سانتی‌متر است که قدیمی‌تر بوده و معمولاً فقط به‌صورت تک‌رنگ موجود است. این دستگاه برای چاپ کارهای کوچک مثل سربرگ، تراکت یا فرم‌های ساده مناسب است و حتی می‌توان از کاغذ A4 نیز در آن استفاده کرد.
- دستگاه بعدی، ماشین یک ورقی یا GTO است که ابعاد ۳۵×۵۰ سانتی‌متر را چاپ می‌کند. این دستگاه‌ها نیز عمدتاً تک‌رنگ هستند اما مدل‌های چهاررنگ آن نیز موجود است که کیفیت چاپ بسیار خوبی دارند و در نسخه‌های جدیدتر (مثلاً مدل‌های سال ۲۰۰۴ به بالا) امکانات پیشرفته‌تری دارند.
- سپس دستگاه دو ورقی قرار دارد که با ابعاد ۵۰×۷۰ سانتی‌متر کار می‌کند. این دستگاه را می‌توان پرکاربردترین ماشین چاپ افست دانست و بسیاری از پروژه‌های چاپی روزمره با همین سایز انجام می‌شوند.
- بعد از آن، دستگاه چهارونیم ورقی قرار دارد که ابعاد ۷۰×۱۰۰ سانتی‌متر را پوشش می‌دهد. این دستگاه مناسب پروژه‌های بزرگ و چاپ‌هایی با تیراژ بالاست.
- در نهایت، دستگاه پنج ورقی با قابلیت چاپ در ابعاد ۱۰۰×۱۴۰ سانتی‌متر وجود دارد که بیشتر برای کارهای خاص مانند چاپ نقشه یا پروژه‌های بسیار بزرگ و تیراژ میلیونی به کار می‌رود. این نوع دستگاه‌ها تنها در چند چاپخانه پیشرفته در ایران موجودند.انتخاب ابعاد مناسب چاپ تأثیر زیادی در کاهش هزینه‌ها، به‌ویژه در تیراژ بالا دارد.
مقایسه دستگاه‌ها از نظر اقتصادی
به عنوان مثال، اگر کاری با سایز ۲۵ × ۳۵ و تیراژ ۱۰,۰۰۰ نسخه داشته باشیم، می‌توان آن را:
با دستگاه ۵۰ × ۷۰ در دو نوبت
یا با دستگاه ۷۰ × ۱۰۰ در یک نوبت چاپ کرد
که گزینه دوم به‌صرفه‌تر خواهد بود. البته باید هزینه‌های تهیه زینک و فیلم را نیز در محاسبه لحاظ کرد، زیرا در تیراژ متوسط ممکن است تفاوت چندانی ایجاد نشود.
چاپ روزنامه چگونه است؟
ماشین‌های چاپ روزنامه تفاوت‌هایی با ماشین‌های افست معمولی دارند:
تغذیه رول (به‌جای شیت)
امکان صحافی هم‌زمان
سرعت بسیار بالا
برای مثال، چاپخانه‌ای که چندین روزنامه از جمله همشهری، ایران، شرق و جوان را چاپ می‌کند، می‌تواند در یک شبانه‌روز، میلیون‌ها نسخه را تولید کند.
زینک و رجیستر در چاپ افست
برای چاپ چهاررنگ، فایل نهایی به لیتوگرافی ارسال می‌شود و در نهایت چهار زینک (Plate) مطابق با هر رنگ اصلی تحویل داده می‌شود. در چاپخانه، زینک‌ها در دستگاه بسته می‌شوند و با استفاده از علامت رجیستر تنظیم می‌گردند.
رجیستر علامتی کوچک و دایره‌ای است که هم‌ترازی رنگ‌ها را مشخص می‌کند. چنانچه رنگ‌ها دقیقاً روی هم قرار نگیرند، خطاهایی مثل دوبری، سایه رنگ یا جابه‌جایی در طرح مشاهده خواهد شد.
نتیجه نهایی خوب، حاصل دقت در مرحله رجیستر، تخصص اپراتور چاپ و کیفیت فایل طراحی است.
جمع‌بندی
چاپ افست، باوجود قدیمی بودن، همچنان یکی از قدرتمندترین روش‌های چاپ در دنیا به شمار می‌رود. اگر طراح گرافیک هستید یا قصد سفارش چاپ دارید، درک اصول و فرآیندهای چاپ افست به شما کمک می‌کند تا کار حرفه‌ای‌تری ارائه دهید یا دریافت کنید.
