مروری بر زندگی “من ری”

 

من ری، هنرمندی بود که روح مستقل و تجربه گرایی داشت و میل او به کشف قابلیت های تصویر و آزمودن شیوه های بیانی متفاوت در سینما، عکاسی و هنر، حیرت انگیز و ستودنی است. دلبستگی من ری به جنبش های ادبی و هنری مدرن عصر خود را در قالب پرتره هایی از چهره های برجسته این جنبش ها به نمایش گذاشته است. او هنرمند خلاقی بود که با نوآوری ها و جسارت هایش، نقش بسزایی در تحول هنر مدرن و آوانگارد قرن بیستم داشت.

من ری نه تنها چهره های مشهور ادبی و هنری زمان خود بلکه بسیاری از دوستان، آشنایان و حتی معشوقه های خود را در برابر دوربینش نشانده و از آنها عکس گرفته است. با این که عکاسی تنها هنر و حرفه من ری نبود اما رسانه ای بود که او از آن برای بیان تجربه ها، احساسات و افکارش استفاده می کرد.
تقریبا، هنرمند مهمی در دوره من ری در پاریس نبود که من ری از او عکاسی نکرده باشد. بزرگ ترین نقاشان، شاعران و نویسندگان، موسیقیدان ها، بازیگران سینما و تئاتر و سینماگران، سوژه عکاسی او بوده اند که از میان آنها می توان از سالوادور دالی، پابلو پیکاسو، آندره برتون، مارسل دوشان؛ ژان کوکتو، آلدوس هاکسلی، ویرجینا وولف، اریک ساتی، جیمز جویس، ژرژ براک، هانری ماتیس، کوربوزیه، والیس سیمپسن، کوکو شانل و ایگور استراوینسکی نام برد.
علاوه بر لی میلر، من ری از معشوقه های دیگر خود مثل کی کی دو مونپارناس (آلیس پرین) و ژولیت برونر (که بعدا با او ازدواج کرد) نیز عکاسی کرده است.

 

 

در حلقه دادائیست ها

من ری با نام اصلی امانوئل رادینسکی ، عکاس، نقاش، مجسمه ساز و فیلمساز آوانگارد آمریکایی است که در یک خانواده مهاجر روسی – یهودی در در فیلادلفیای جنوبی به دنیا آمد. او سال های اولیه زندگی خود را در نیویورک گذراند اما بیشتر دوران زندگی حرفه ای اش در پاریس و در حلقه هنرمندان دادائیست وسوررئالیست گذشت.
من ری، با فیلم ها، عکس ها و نقاشی هایش، سهم مهمی در جنبش های دادائیستی و سوررئالیستی اوایل قرن بیستم داشت. او نخستین عکاسی بود که از چهره‌های ادبی و هنری برجسته‌ای چون پیکاسو، جیمز جویس، سینکلر لوییس، گرترود استاین و بسیاری دیگر عکاسی کرده است.
من ری، تحصیل خود در رشته معماری را رها کرد و به نقاشی رو آورد. پس از آن از عکاسی برای تکثیر کارهای نقاشی اش استفاده کرد اما پس از چندی، به اهمیت عکاسی به عنوان یک هنر مستقل پی برد و به عکاسی پرتره پرداخت.
در سال ۱۹۱۵، او با هنرمند فرانسوی، مارسل دوشان در نیوجرسی ملاقات کرد و این دو به کمک هم سعی کردند مکتب دادا نیویورک را ایجاد کنند.
پرتره های من ری، به این دوره از زندگی این هنرمند برجسته و خلاق اختصاص یافته است. دوره ای که برای او چندان پربار و رضایت بخش نبود و به همین دلیل تصمیم گرفت با مارسل دوشان به پاریس مهاجرت کند، شهری که مردمش قدر او و هنرش را بیشتر می دانستند.
این دوره که از ۱۹۲۱ تا ۱۹۲۸ را دربرمی گیرد، دوره آشنایی من ری با هنرمندان آوانگارد فرانسوی و همکاری با آنهاست. من ری در پاریس، وارد حلقه هنرمندان دادائیست و سوررئالیست شد و آنجا بود که به عکاسی از چهره های آوانگارد این دوره مثل آندره برتون، سالوادور دالی، پیکاسو، ژان کوکتو، آرنولد شوئنبرگ، ایگور استراوینسکی، آنتوان آرتو، اریک ساتی، ژاک براک و نویسندگان و شاعران بزرگی چون ارنست همینگوی، لویی آراگون، جیمز جویس و گرترود استاین پرداخت.

 

 

در سال ۱۹۲۱ برای تریستان تزارا، بنیانگذار دادائیسم چنین نوشت: دادا نمی تواند در نیویورک زنده بماند. تمام نیویورک داداست و رقیب دیگر را تحمل نمی کند.

من ری در سال ۱۹۲۱ نخستین نمایشگاه نقاشی ها و پرتره های عکاسی اش را در یک کتابفروشی در شهر پاریس برگزار کرد و در سال ۱۹۲۲ نیز نخستین استودیوی هنری خود در پاریس را به راه انداخت. او در تحول تکنیک فتوگرام در عکاسی (عکاسی بدون دوربین و خلق تصاویر سیاه و سفید برروی کاغذ عکاسی حساس به نور) نقش بسزایی داشت، تکنیکی که خود آن را “رِیوگراف” نامید.
در سال ۱۹۲۲ مجموعه ای از فتوگرام های من ری با عنوان “له شام دلیسیو” (میدان های دلربا) با مقدمه تریستان تزارا در پاریس منتشر شد.
علاوه بر آن، من ری به کمک همکار و معشوقه اش، لی میلر، پروسه سولاریزه کردن تصویر را ابداع کرد. تکنیکی که وی در پرتره های لی میلر، سوزی سولیدور و پرتره خودش به کار بست.

تکنیک سولاریزاسیون به این معنی بود که «من ری»، عکس یا نگاتیوی را هنگام ظهور در معرض نور قرار می داد و بخشی از آن عکس را منفی و بخشی دیگر را مثبت می ساخت.
معروف ترین پرتره من ری در این دوره، پرتره ای است به نام “ویولون انگر” که پیکر زن برهنه ای را نشان می دهد که همچون تنه یک ویولون به نظر می رسد. زن پشت به دوربین نشسته و حفره های صدای ویولون که من ری با استفاده از تکنیک سوپر ایمپوز، ایجاد کرده دیده می شود.

 

 

نقش رادیکال عکس ها

عکس های من ری از پیکرهای برهنه مدل ها و ستاره های معروفی چون لی میلر، سوزی سولیدور، ژاکلین گدار، ایتل کولکون، کی کی، و جنیکا آتاسانیو در فاصله سال های بین ۱۹۲۹ تا ۱۹۳۷ عکاسی شده اند. نگاه آزاد و بی پروای او به بدن برهنه زن در پرتره‌هایش، حتی برای دوستان سوررئالیستش نیز غافلگیرکننده و شوک‌آور بود. در این دوره، من ری با پرتره ها و تصاویرش از پیکرهای برهنه زنان، نقش رادیکال عمیقی در جنبش سوررئالیسم ایفا کرد.

پرتره نیمرخ صورت لی میلر که با تکنیک سولاریزه، عکاسی شده، مهم ترین تابلوی این بخش نمایشگاه و شاید مشهورترین کار عکاسی من ری باشد.
لی میلر، مدل، بازیگر، عکاس و ژورنالیست آمریکایی و یکی از شمایل های هنری قرن بیستم، از معشوقه های من ری و مدل عکاسی او بوده است. زنی که به خاطر زندگی جنجالی و روابطش با برخی از بزرگ‌ترین هنرمندان قرن بیستم، از «من ری» گرفته تا ژان کوکتو، پیکاسو و بسیاری دیگر شهرت داشت.

لی میلر، زمانی که برای تحصیل در رشته بازیگری تئاتر به پاریس رفت، در کالج واسار با «من ری» آشنا شد و همکاری‌اش را با او به عنوان مدل ادامه داد. در همین دوره بود که ژان کوکتو، شاعر و سینماگر سوررئالیست که به دنبال بازیگر برای فیلم “خون یک شاعر” می‌گشت، لی میلر را انتخاب کرد.

 

 

در هالیوود

پرتره های من ری در دوره ده ساله اقامت او در هالیوود در سالهای (۱۹۵۰-۱۹۴۰) تصویر شده اند. با شروع جنگ جهانی دوم، من ری پاریس را ترک کرد و به آمریکا رفت و در هالیوود اقامت گزید و من ری در هالیوود به عکاسی از ستارگان سینما و سلبریتی ها پرداخت. ستاره هایی چون روث فورد، پولت گدار، اوا گاردنر، تیلی لوش و دولورس دل ریو، بارها موضوع عکاسی او بوده اند.

آخرین بخش از فعالیت های او مربوط است به فعالیت های عکاسی من ری بعد از پایان جنگ جهانی دوم و بازگشت دوباره من ری به پاریس در سال ۱۹۵۱. شهری که «من ری» تا زمان مرگش در سال ۱۹۷۶ در آنجا زندگی کرد. در این دوره، او به عکاسی رنگی رو آورد و عکس های رنگی او شامل پرتره هایی است از چهره های مشهور هنری فرانسه از جمله ژولیت گرکو، ایو مونتان و کاترین دونوو گرفته است.

مهم ترین عکس این بخش، تصویری است از کاترین دونوو، ستاره زیبای فرانسوی و بازیگر فیلم های تروفو، بونوئل و پولانسکی که با دوربین من ری در سال ۱۹۶۸ گرفته شد.
در میان چهره های هنری و ستارگانی که من ری عکاسی کرده، کاترین دونوو، تنها چهره ای است که او عکاسی کرده و هنوز زنده است.
کاترین دونوو در مورد تجربه همکاری خود با من ری چنین گفته است: “من خیلی دوست ندارم جلوی دوربین عکاسان ظاهر شوم اما می خواستم «من ری» را ببینم. او به عنوان یک عکاس و هنرمند سوررئالیست در فرانسه خیلی مشهور بود و خیلی مهم تلقی می شد. بودن در آتلیه او و دیدن اشیایی که او با دستش ساخت و تجربه دیدن هیجان او موقع عکاسی، برایم بسیار جالب بود.”

 

 

دونوو همچنین در مورد شخصیت من ری می گوید: ” من خیلی کنجکاو بودم. او مرد خوب و خوشرویی بود اما خیلی حرف نمی زد. برخورد او خیلی نرم و آرام بود. طرز کار کردن او مرا به یاد بونوئل انداخت. او خیلی مرا راهنمایی نکرد، چون می توانستی حس کنی که او از تو چه می خواهد و چه مسیری باید بروی.”
بسیاری از پرتره های من ری در نشریات معتبری مثل هارپرز بازار و وُگ منتشر شده است. من ری، را همچنین باید از پیشگامان سینمای آوانگارد و اکسپریمنتال دانست. فیلم های “بازگشت به خرد”، “سینمای بی مایه” (با همکاری مارسل دوشان)، “اماک باکیا” و ” ستاره دریایی” از آثار آبستره و سوررئال او محسوب می شود.
فیلم تجربی “ستاره دریایی” که من ری در سال ۱۹۲۸ ساخت، یکی از مهمترین آثار آوانگارد سینمای جهان محسوب می شود که همزمان با تجربه سوررئالیستی لوئیس بونوئل و سالوادور دالی در “سگ آندلسی” انجام شده بود. تصاویر شاعرانه و رمزآلودی که من ری در این فیلم از پشت قابی شیشه ای از “آلیس پرین” (کی کی، مدل و بازیگر فرانسوی) گرفته، بسیار شبیه پرتره هایی است که او قبلا از لی میلر برهنه و اغواگر که در پشت قاب پنجره ایستاده، گرفته بود.

من ری در سال ۱۹۶۱ مدال طلای دو سالانه عکاسی و نیز در سال ۱۹۶۶ جایزه عکاسی انجمن فرهنگی آلمان را دریافت کرد.

کتاب ۲۲۴ صفحه ای “پرتره های من ری” نوشته مارینا وارنر، منتقد و مورخ ادبی و استاد دپارتمان مطالعات ادبی، فیلم و تئاتر دانشگاه اسکس بریتانیا که از طرف واحد انتشارات گالری نشنال پرتره منتشر شده، نیز عرضه شده است.

 

نقاشی، تصویرسازی و طراحی گرافیک فیکانو

www.fikano.ir